ENERJİ KAYNAĞI OLARAK ASFALTİT: OLUŞUMU, İÇERİĞİ, TÜRKİYE REZERVLERİ, TEMİZLENMESİ

Abstract

Petrolün tektonik hareketler sonucu kendi yatağından ayrılarak çevredeki yarık ve çatlaklara yerleşerek sıcaklık ve basıncın etkisi ile metamorfizmaya uğramış maddelere asfaltit denir. Petrol kökenli olması, kalorisinin yüksek olması ve içerisinde nikel, molibden, vanadyum gibi elementleri bulundurması nedeniyle önemli bir kaynak olarak görülmektedir. Türkiye’de Şırnak ve Hakkari illerinde 13 filon halinde bulunan asfaltit yatakları tespit edilmiştir. Kalori değerinin yüksek olması Şırnak-Silopi’de bulunan asfaltit kaynağının, 405 MW gücünde akışkan yataklı kazan teknolojili termik santral kurulmasına olanak sağlamıştır. Mineral madde ve kükürt asfaltitin yakıt olarak kullanılmasında büyük bir sorundur. Bu yüzden yerleşim merkezlerinde evsel ısıtmalarda kullanılması sakıncalıdır. Asfaltitleri çevreye uyumlu bir enerji kaynağı haline getirmek için çeşitli temizleme çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda kül oranında düşüş saptanmasına rağmen kükürt değerlerinde istenilen oranda düşüş gözlemlenememiştir. Bu çalışmada asfaltit hakkında bilgiler Türkiye’nin asfaltit kaynakları ile birlikte verilirken asfaltitin enerji kaynağı olarak kullanımından kaynaklanan çevresel zararlarını azaltmak için yapılan çalışmalar hakkında kapsamlı bilgiler sunulmuştur.

Asphaltite is a substance originating from petroleum through metamorphism as a result of the impact of the temperature and pressure when petroleum settles in slits and cracks in the surrounding areas following tectonic movements. Asphaltites are often seen as vein-like masses along the bedding. Since it is a substance originating from petroleum, it has a high calorific value and consists of elements such as nickel, molybdenum and vanadium, it is regarded as a valuable source. In Şırnak and Hakkari provinces in Turkey, asphaltite deposits in the form of 13 veins were detected. The asphaltite source with a high calorific value in Şırnak-Slopi allowed the construction of a thermal power plant at 405 MW power with the fluidized bed boiler technology. The use of asphaltite as fuel is a big problem due to its mineral matter and sulfur content. Therefore, it is inconvenient to use it for domestic heating purposes in residential centers. Various cleaning works have been carried out to make asphaltites a suitable energy source for the environment. In these studies, although some decrease in the ash content has been achieved, no decrease in the sulfur content was observed. In this study, information about asphaltite as well as information about Turkey’s asphaltite sources was provided in addition to a comprehensive examination of the studies that were conducted to reduce environmental damages resulting from the use of asphaltite as an energy source.