Bir Bilim İnsanının Kavramlarla Yolculuğu: İlhan Tekeli ve Alternatif Bir Patika

Abstract

Bu makalede bilim insanlarının bilgi üretim sürecinde kullandıkları kavramların yeri ve önemi, bir bilim insanı olarak Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin kavramlarla olan ilişkisi üzerinden ele alınmıştır. Kavramlar, sosyal bilimcilerin toplumsal gerçekliği anlama ve açıklama uğraşısında temel dayanakları, araçlarıdır. Tekeli’nin kavram oluşturma serüveni, bilim insanlarının dünyanın düşünce macerasının bir parçası olmak ve bilimsel olanı gündelik hayata taşımak iddialarını sorgulamak için bir vaka çalışmasına olanak verecek nitelik ve kapsamdadır. Bu nitelik ve kapsamı ortaya çıkaran, Tekeli’nin Türkiye kent ve bölge planlama alanının kurucularından biri olarak önerdiği kavramlarla alana yön vermekte etkili olmasından ziyade, kavramları epistemolojik sorgulamalarla ele almasıdır. Çalışmada Tekeli’nin kent çalışmaları alanında oluşumuna katkı sunduğu çok sayıda ve çeşitteki kavramı içeren geniş kavram setinden iki örnek incelenmiştir. Örnek olarak seçilen “yönetişim” ve “konut sunum biçimi” kavramları üzerinden Tekeli’nin kavram oluşturma serüveni kesitlerle tasvir edilmiştir. Araştırmada çeşitli veri toplama teknikleri ve analiz stratejilerini bir araya getiren karma yöntem kullanılmıştır. Benimsenen karma yöntem içinde verilerin bulgulara dönüştürülmesinde katılımcı nesneleştirme ve söylem analizi belirleyici olmuştur. Çalışma bulgularıyla bir bilim insanının bilimsel bilgi üretimi sürecinde kavramlar aracılığıyla özgün katkı geliştirme olanakları tartışmaya açılmış ve Tekeli’nin kavramlarla ilişkisinde alternatif bir patika oluşturduğu belirlenmiştir.

This article discusses the position and the importance of the concepts used in the process of scientific knowledge production basing on an analysis of Prof. Dr. İlhan Tekeli’s relation with concepts as a scientist. Concepts are the main tools for social scientists to grasp and explain social reality. İlhan Tekeli’s journey of concept building as a social scientist is portrayed to present an exemplar to scientists being a part of the world’s shared ideas and claiming to convey scientific facts to everyday life. Tekeli not only guided the field of urban studies by presenting new concepts and conceptualizations as one of the founders of the field of urbanism in Turkey but also engaged in epistemological interrogation on concepts of the field. Two samples among the set of broad-spectrum of concepts that Tekeli contributed to the development of urban studies are examined. Tekeli’s adventure of concept building is portrayed through analyzing his contribution to the concepts of “governance” and “mode of housing provision”. The study applies mixed-method as the research method to combine various forms of data collection techniques and analysis strategies. Participatory objectification and discourse analysis are conducted for converting data into findings within the mixed method. The opportunities for developing authentic contributions of a scientist to the scientific knowledge production process through concepts are opened for discussion basing on the findings of the study. It has been argued to conclude that Tekeli has developed an alternative path with regards to his relations with concepts.