THE NOTION OF BECOMING IN MASS-HOUSING COMPLEXES; THE CASE OF MORTAFA HOUSING, MASHHAD, IRAN

Abstract

Places are not frozen in time, both mass-housing complexes and their urban contexts are in the state of constant becoming, they begin to change from the very moment they are completed. These changes happen gradually, due to various forces, and at different levels. Based on the Deleuzian ontology of, becoming-in-the-world, the theory of place as assemblage, explores a dynamic conception of place, which is in the state of constant becoming. Place is therefore considered as a three-folded assemblage, which is individually experienced, socially constructed and spatially structured. The present paper aims to explore the process of becoming in the case of an Iranian mass-housing complex known as Mortafa Housing. The process by which this high-rise and luxurious suburban complex, which was the symbol of modernity and urban development, has lost its socio-physical characteristics and has been transformed into an aged residence for low-income, single mothers and seniors. The deployed methodology has been developed based on Dovey's triangular methodology of phenomenology, discourse analysis and spatial analysis. Therefore, the paper starts with a theoretical review of the three related theories on place; Phenomenology of place, Global sense of place and Place as assemblage. The contribution of the study to the limited existing literature grounding the theory of place as assemblage, is to focus on the notion of becoming, itself, rather than take it for-granted. Furthermore, the paper attempts to develop Dovey's triangular methodology in order to understand how the process of becoming can be analyzed in the lifetime of a case. The case study analysis explores the ways in which individuals experience the process of becoming internally, how the hidden socio-political forces affect the process externally and how these introverted and extroverted forces affect the spatial construction of the complex. It also explains how the deployed methodology can pave the way for further research on the assemblage notion of place. The paper demonstrates that it is possible to merge the methodologies, which have theoretically different or even paradoxical approaches toward place, and reveal a holistic assessment about the becoming notion of place. The mapping of the case study clarifies that the processes of becoming are ongoing in a paradoxical way between the Mortafa housing complex and its context. It can, therefore, be predicted that the complex will soon be faced with a decisional dead-end.

‘Yer’ zaman içerisinde durduralarak sınırlanamaz. Toplu konut kompleksleri ve kentsel bağlamları ise sürekli değişim durumunda oldukları için tamamlandıkları andan itibaren bile değişmeye devam ederler. Bu değişiklikler, farklı düzeylerde ve çeşitli etkenlerle kademelenerek ortaya çıkmaktadır. Deleuze tarafından ortaya atılan ‘becoming-in-the-world’ ya da ‘dünyada oluşmak/ dönüşmek/ devinmek’ kavramları üzerine kurulan ontolojiye göre, yerin ‘asamblaj’ ya da ‘tekilliklerin kümelenmesi’ olarak ele alındığı bu kuram, devinen bir değişime sahip olan dinamik bir kavrayış anlayışına dayanmaktadır. Yer, böylece, kişisel olarak deneyimlenen, sosyal olarak inşa edilen ve mekansal olarak yapılanan üç katmanlı bir tekillikler kümesi olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada, İran’ın Masshad kentinde bulunan, inşa edildiği yıllarda, modernitenin ve kentsel gelişimin sembolü olan ve o zamana göre en yüksek katlı lüks banliyö kompleksi olan Mortafa Konutları’nın sosyo- fiziksel özelliklerini kaybetmesi ve düşük gelirli kişiler, yalnız anneler ve yaşlılar için bir barınak haline dönüşmesi nedeniyle yaşanan becoming/ oluş sürecinin incelenmesi hedeflenmiştir. Uygulanan metodoloji, Dovey’in fenomenoloji, söylem analizi ve mekansal analiz yöntemlerini içeren üçlü/ karma metodolojisine dayanılarak geliştirilmiştir. Böylelikle, araştırma yer’e ilişkin üç önemli teori olan ‘yerin fenomenolojisi’, ‘yerin küresel algısı’ ve ‘asamblaj olarak yer’ üzerine yapılan kuramsal incelemeler üzerine temellendirilmiştir. Araştırma, kuramları aynen kabullenmek yerine becoming/ oluş nosyonuna odaklanarak, yer’in asamblaj kavramına göre sorgulandığı ve sınırlı sayıda mevcut çalışmaya katkı sunmaya çalışmaktadır. İlave olarak, makale, seçilen örneklemin yaşam süresi boyunca oluşma sürecinin nasıl analiz edilebileceğini kavramak için Dovey’in üçlü metodolojisini uygulamaya çalışmıştır. Vaka inceleme analizi, bireylerin oluşum sürecine içeriden dahil olma deneyimleri, açıkça okunamayan sosyo-politik güçlerin süreci dışarıdan etkileme durumları, içe ve dışa dönük güçlerin konut kompleksinin mekansal yapısını etkileme biçimleri araştırılmıştır. Bu bağlamda, komplekste ‘oluşan/dönüşen/devinen’ çeşitli durumlar, haritalama tekniği ile görselleştirilerek ifade edilmiştir. Ayrıca çalışma, uygulanan metodolojinin, yer kavramındaki asamblaj nosyonunun gelecekteki diğer araştırmalarda kullanılma olasılığı ile izlenebilecek olan farklı yolları açabileceğini dile getirmektedir. Makale, teorik olarak farklı ve paradoksal yaklaşımlara sahip olan araştırma yöntemlerini birlikte kullanmanın mümkün olduğunu göstermekte ve yer kavramında oluş nosyonu üzerine bütünsel bir değerlendirme sunmaktadır. Yer’in oluşum süreçlerinin Mortafa konut kompleksi ve bağlamı arasında süregelen paradoksal durum, vaka çalışmasının haritalanması yoluyla görsel olarak ifade edilmektedir. Kompleksin alınacak kararlarla bir çıkmazla karşı karşıya kalmasındaki kaçınılmazlık ise böylelikle tahmin edilebilir kılınmaktadır.