Ön Sözleri Tanıklığında Bir Çevirmenin Serüveni: Çeviri Tarihimizde Nurettin Sevin

Abstract

Bu çalışmada, çevirmen Nurettin (Nureddin) Sevin’in çevirilerine yazdığı ön sözler tanıklığında çeviri politikasına dair izlenimlerde bulunmak amaçlanmaktadır. Çalışmanın inceleme nesneleri, Cumhuriyet döneminin planlı çeviri hareketini başlatan Tercüme Bürosunun çevirmenlerinden Nurettin Sevin’in çevirilerine yazdığı ön sözlerdir. Bunun sebebi, çeviribilim alanında daha önce Nurettin Sevin’in çevirilerine yazdığı ön sözler üzerine ayrı bir çalışmanın yapılmamış olması ve Sevin’in çeviri eserlerine yazdığı ön söz metinlerinin çeviribilim bağlamında değerli bilgiler içermesidir. İnceleme sırasında “eser/yazar/dil seçimini etkileyen faktörler”, benimsenen çeviri stratejileri ve çevirilerde çevirmenin rolü üzerinde durulmuştur. Dönemin, çevirmenin politikasına ve çeviriye ilişkin bilgileri ihtiva ettiği için ön sözlerin dışında son sözler, notlar, yayınevlerine ait çeviri ve telif eserlerin listeleri, yayınevlerinin yayımlamış olduğu ve yayımlayacağı eserlerin reklamını yapan kısa tanıtım yazıları da çalışmanın kapsamında yer almaktadır. Çalışmanın kavramsal çerçevesi olarak Gideon Toury’nin “süreç öncesi çeviri normları” esas alınmıştır. Toury’nin “erek odaklı” betimleyici bir yaklaşımla temellendirdiği ismi geçen normlar, iki başlık altında incelenmektedir: “çeviri politikası” ve “çevirinin doğrudanlığı”. Çalışmada, ön sözlerin ışığında, adı geçen çevirmenin eser/yazar seçimini etkileyen faktörler ve çeviri yapmak üzere tercih edilen çevirinin kaynak dilden doğrudan çeviri mi yoksa ara dil çevirisi mi olduğu konusu, “süreç öncesi çeviri normları” kapsamında incelenmiştir. Söz konusu ön sözlerin yanında son sözlerin, notların, yayınevlerine ait çeviri ve telif eserlerin listelerinin, yayınevlerinin yayımlamış olduğu ve yayımlayacağı eserlerin reklamını yapan kısa tanıtım yazılarının da dönemlerinin ve çevirmeninin çeviri ve kültür manzarasına kısmi olarak da olsa ışık tutabileceği öngörülmektedir.

This study aims to examine the translation policy of translator Nurettin (Nureddin) Sevin in the light of translator prefaces within the framework of Translation Studies. Prefaces written by Nurettin Sevin, one of the translators of Translation Bureau that initiated the planned translation movement of the Republican era, are the research objects of the study. This is due to the fact that there has not been any separate study on the prefaces of Nurettin Sevin in the field of Translation Studies and translator prefaces written by Sevin contain valuable information in the context of Translation Studies. Throughout the study, factors affecting selection of literary works/authors, translation strategies adopted and the role of translator in aforementioned translations are emphasized. Epilogues, as they provide an insight about the period, translator's and translation’s policy, notes, lists of translation and other works belonging to the publishers, the short promotional articles published and advertised by the publishers are also included in the scope of the study. The conceptual framework of the study is “preliminary translation norms” of Gideon Toury. These norms that Toury bases as a “target oriented” descriptive study, are examined under two headings: “translation policy” and “directness of translation”. In the study, starting from the prefaces, factors affecting above-mentioned translator’s selection of literary works/ authors and whether the preferred language for translation is the ultimate source language or translation of any mediating language have been examined. It is foreseen that aforementioned prefaces, epilogues, notes, lists of translation and other works belonging to the publishers, the short promotional articles published and advertised by the publishers may shed some light on the landscape of translation and culture.